Wild eten, wat weten we daar eigenlijk van? Zelf wist ik hier maar weinig over en nadat ik afgelopen herfst een dagje in de Achterhoek doorbracht was mijn interesse hiervoor wel gewekt. Want het lijkt misschien luguber, het doodschieten van dieren in het wild, maar is dat eigenlijk wel zo? En wanneer is iets eigenlijk wild? Om de antwoorden op mijn vragen te vinden ben ik op onderzoek gegaan naar hoe het nu precies zit en vandaag ga ik jullie daar alles over vertellen.
Wat is (Hollands) wild?
Laat ik allereerst beginnen met uitleggen wanneer iets de stempel wild behoort te krijgen. Wild houdt in dat een dier (of plant) groeit en leeft in de vrije natuur. Het verzamelt zelf voedingsstoffen, plant zich voort en wordt op geen enkele manier hierin ondersteund door mensen. Eenden van een bio-boerderij leiden dus misschien wel een goed bestaan, maar dat betekent per definitie nog niet dat het wild is.
In Nederland leven er verschillende diersoorten in het wild en ik kan alvast verklappen, dat zijn niet alleen de dieren die we kennen van het traditionele wildseizoen zoals hazen en fazanten. Het meest voorkomende wild uit Nederland zijn ganzen, houtduiven en konijnen. Daarnaast vind je ook herten, reeën, runderen (Schotse Hooglanders), zwijnen, vossen, eenden en verschillende vogelsoorten en ander klein wild in Nederland. Naast dieren, is Nederland ook zeer rijk aan wilde planten. In Nederland en België groeien samen meer dan 1800 soorten wilde planten.
Het is niet zo gek dat er in Nederland zoveel wild leeft, er is namelijk veel drasland (grenzen tussen landelijke en waterrijke gebieden) met karakteristieke vegetatie, wat een hoge biodiversiteit in deze gebieden tot gevolg heeft. Daarnaast vindt zoetwater door ons land heen een weg naar de zee en dat creëert een zeer voedselrijk gebied voor dieren en planten. Deze gebieden worden ook wel de wetlands genoemd en daarvan zijn er maar acht in de hele wereld! Je mag het dus wel uniek noemen dat Nederland over deze wetlands beschikt.
95% van het wild dat in Nederland geconsumeerd wordt, is geïmporteerd
Wat wel gek is, is dat er van de 11 miljoen kilo wild dat jaarlijks wordt gegeten in Nederland, maar 5% afkomstig is uit ons land. De overige 95% is geïmporteerd of opgekweekt, terwijl onze eigen natuurlijke bronnen onbenut blijven. Er wordt bijvoorbeeld kangoeroevlees ui Australië geïmporteerd terwijl jagers ganzen uit onze Hollandse polders moeten vernietigen vanwege overpopulatie. Wij zijn het met Dirk-Jan Polak van Hollands Wild, een van de weinige wilde gans leveranciers van Nederland, eens dat je dit kunt beschouwen als voedselverspilling. En dan hebben we het nog niet eens over het hoge aantal foodmiles dat sommige geïmporteerde producten maken.
Naast ganzen zijn er nog veel meer natuurproducten die niet benut of onterecht als ‘afval’ bestempeld worden in Nederland. Zouden we niet, met respect voor wet en regelgeving en zonder het natuurlijk evenwicht te verstoren, juist meer van onze eigen reeks producten uit de lokale natuur moeten profiteren?
Dirk-Jan verwoordt zelf mooi: “wij noemen de ganzen geen plaag, maar een succes van de natuur net zoals damherten en nog veel meer wildsoorten”.
Kun je wild alleen eten tijdens het traditionele wildseizoen?
Precies om deze vraag heb ik ervoor gekozen om dit artikel te publiceren in de zomer, want het antwoord hierop is nee. En voordat ik mij in wild verdiepte, dacht ik dat het antwoord ja was. Maar het traditionele wildseizoen (15 oktober t/m eind december) is bepaald aan de hand van maar twee soorten, namelijk de fazant en de haas. Het meeste wild, en dat is qua volume voornamelijk gans, wordt geschoten in juli, augustus en september en is jaarrond verkrijgbaar. Wanneer je dit weet is het ook eigenlijk niet te begrijpen waarom er dan in plaats van de wilde gans, veelal tamme eend in de zomermaanden gegeten wordt.
In onderstaand schema krijg je een indruk van de verkrijgbaarheid van wild. Donkergroen houdt in dat het veel beschikbaar is, lichtgroen is ook beschikbaarheid maar in iets mindere mate en wit is niet beschikbaar.
Hoe duurzaam en diervriendelijk is (Hollands) wild?
In hoeverre wild vlees duurzaam en diervriendelijk is, was mijn grootste vraagstuk. Stichting Natuur & Milieu heeft in december 2014, samen met onderzoeksbureau Questionmark een groot vergelijkend onderzoek uitgevoerd naar de milieubelasting en dierenwelzijn van verschillende soorten vlees. Hier kwam uit dat van alle soorten vlees, wild de minste milieu-impact heeft en het hoogste scoort op dierenwelzijn, ze hebben immers een vrij bestaan gehad. Voorwaarde vanuit dierenwelzijn is wel dat er sprake is van echt wild dat vanwege wildbeheer afgeschoten moet worden. En dus geen kweekwild.
Naast het vrije bestaan dat de dieren in het wild hebben gehad, zijn jagers ook erg betrokken bij hun omgeving. Jager word je namelijk niet zomaar. De 28.000 jagers die er op dit moment in Nederland zijn, hebben allemaal een jaar lang een jachtcursus gevolgd en in die cursus leren zij om het lijden van dieren zoveel mogelijk te voorkomen en doen zij heel wat kennis op over de Nederlandse natuur. Wat betreft het vrij jagen is per wildsoort vastgesteld wanneer er op gejaagd mag worden, een jager zal zich hier ten alle tijden aan houden want jagers hebben zelf belang bij het behouden van een goede wildstand. Wanneer er namelijk te veel geschoten wordt, verdwijnt de variatie in een gebied en dat is wel het laatste wat een jager wil. Naast het vrij jagen worden jagers ook ingeschakeld om populaties te beheren of bij (dreigende) landbouwschade.
Tegen mijn verwachting in is wild dus zo ‘slecht’ nog niet. Wat echter wel misleidend is, is dat er veel wild (vooral in supermarkten) verkocht wordt als wild terwijl het eigenlijk om kweekwild gaat. Lees dus altijd goed een etiket, want ook al staan er rondvliegende vogels of zelfs het woord wild op de verpakking, dit betekent nog niet dat het gaat om echt wild. Vooral met eend is er veel misleiding op verpakkingen.
Waar het begonnen is: wild eten in de Achterhoek
Zoals ik al zei begon mijn interesse voor wild toen ik zelf een dagje mocht vertoeven in onze eigen wilde Achterhoek. Op uitnodiging van het toerismebureau van de Achterhoek heb ik die dag mogen proeven bij Brasserie 6 in Zutphen, Hotel Bakker in Vorden, Le Moulin in Borculo en Strandlodge in Winterswijk. Bij die laatste was ook daadwerkelijk een wildpoelier aanwezig die vertelde en direct liet zien wat er met het vlees gebeurt nadat het geschoten is. Chef-kok Mike Vrijdag van Strandlodge liet zijn voorkeur voor gegarandeerd vrij wild ook blijken. Hij gebruikt het liefste alles van het dier, niet alleen omdat je er zo veel lekkers mee kunt maken maar ook om in de laatste stap van de keten niets van dat mooie wild te verspillen.
Ik raad het iedereen aan eens een dagje, of zelfs weekendje, een bezoek te brengen aan de Achterhoek zodat je met eigen ogen kunt zien waar het wild uit Nederland onder andere leeft en het natuurlijk ook te proeven.
Bronnen foto’s: Hollands Wild, Shutterstock en eigen materiaal.
Nu mijn vragen beantwoord zijn, gaan we met een gerust hart een gerechtje met wilde gans maken deze zomer. En uiteraard horen jullie vanzelf van ons hoe dat gegaan is!
Tekst: Dominique
