Samenwerking – Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar als wij op vakantie gaan in Europa dan kiezen we er al snel voor om naar het Zuiden te trekken. Zeker als we met de auto gaan. Terwijl er ook in het Noorden veel moois te vinden is! Daarom wilden wij dit jaar eens naar Denemarken op vakantie en dan specifiek naar Zuid-Denemarken. Dit deel van Denemarken is niet alleen prachtig qua natuur, maar heeft ook veel bijzondere activiteiten voor kinderen. Denk bijvoorbeeld aan LEGOLAND, LEGO House en een waar Vikingdorp! Hoe geweldig gaan onze jongens dat vinden wanneer we daar naartoe gaan.
Hierover ga ik jullie in deze blog meer vertellen. Maar daar blijft het niet bij, want ik ben ook eens in de Zuid-Deense keuken gedoken, waar ik eerlijk gezegd nog weinig over wist. Door mijn onderzoek heb ik prachtige verhalen ontdekt. En natuurlijk heb ik ook alvast gekookt en deel ik met jullie het recept voor typisch Deense frikadeller. Dat zijn een soort ovale gehaktballetjes die super makkelijk te maken zijn en heerlijk smaken. Zo kom je gelijk in de vakantiestemming. Zijn jullie klaar voor dit bomvolle artikel?
Waarom Zuid-Denemarken zo’n fijne vakantiebestemming is
In de meivakantie gaan we dus een week naar Zuid-Denemarken en ik kwam tot de ontdekking dat je daar dus echt heel snel bent met de auto. Vanaf ons huis is het maar 7 uur rijden tot aan het oudste en meest pittoreske stadje van Denemarken – Ribe waar ons huisje staat op vakantiepark Ribe Byferie. En waar vlakbij een super leuk Vikingendorp (Ribe Vikingecenter) te vinden is.
Mooi gelegen aan de westkust en vanaf daar ben je zo in LEGOLAND (slechts 55 km van het park). Leuk om te weten, in 2020 zijn er 2 nieuwe activiteiten die geopend worden: Een compleet nieuw themagebied in LEGOLAND (The LEGO MOVIE WORLD) en er opent een nieuw groot natuur speel- en klimparadijs dat WOW-PARK Billund gaat heten.
Maar er is meer dan LEGO en speelparken, want Ribe zelf is prachtig om te bezoeken, er zijn veel restaurants, in de meivakantie is er ook een grote Vikingmarkt, je kunt er aan de westkust op oestersafari en aan de oostkust vind je prachtige fjorden, bossen en heuvels.
Niet geheel onbelangrijk, het park zelf is ideaal voor een vakantie met kinderen. Door de autoloze straatjes kunnen de kids lekker rondrennen en er is een grote Vikingspeeltuin. In de stad is er ook nog een zwembad. Het openluchtmuseum Ribe Vikingecenter lijkt me ook fantastisch, je kunt er terecht voor een krijgertraining en ziet hoe de Vikingen in het oude Ripa (Ribe) leefden. We verblijven in een fijn appartement met grote keuken, woonkamer, slaapkamer en aparte slaapzolder. Ik heb zo’n vermoeden dat we ons daar prima gaan vermaken!
Ik ontdekte ook dat het in de meivakantie laagseizoen is in Denemarken (alle kinderen zitten daar dan gewoon op school) en daarom is het verblijf voor ons voordelig. Je huurt al een vakantiewoning vanaf € 199,- per week. Wil je meer informatie hierover, check dan even de site van Dansk.nl waar je al het aanbod vindt in deze regio. Op dit moment krijg je ook nog een extra 3% vroegboekkorting op de reeds bestaande acties!
Inmiddels is onze vakantie geweest en staan de reisverslagen online. In dit artikel vind je alles over onze Zuid-Denemarken vakantie met kids. Van de reis, accommodatie tot aan leuke activiteiten. En in dit artikel vind je al mijn eettips!
De keuken van Zuid-Denemarken
Wellicht denk je gelijk aan de New Nordic Cuisine als je aan de Deense keuken denkt. En die invloed is in Denemarken inderdaad groot, maar nog minder merkbaar in het uiterste zuidelijke deel van Denemarken (Zuid-Jutland) dat aan Duitsland grenst. Trek je verder naar het Noorden (vanaf Midden-Jutland) dan wordt de Deense keuken steeds vernieuwender en ontdek je naast vleesgerechten ook steeds meer visgerechten. Ik sprak hierover met Gerda, een Nederlandse die 23 jaar geleden vanwege de liefde naar Zuid-Jutland is verhuisd. Zij is ook verantwoordelijk voor het toerisme van dit gebied en weet alles van de Zuid-Deense kook- en eettradities.
De invloed van Duitsland op de Zuid-Jutse keuken
Laat ik eerst wat vertellen over Zuid-Jutland dat tussen 1864 en 1920 Duits grondgebied is geweest. Dit heeft groot invloed gehad op de hedendaagse keuken die nog steeds wat traditioneler is dan in de rest van Denemarken. Het was in die periode dat de bekende traditie van de Zuid-Jutse koffietafel ontstond, omdat de Zuid-Denen (toen dus Duitsers) samen kwamen in dorpshuizen om te praten, spelletjes te spelen en Deense liederen te zingen. Iedereen nam daarvoor een zoetigheid mee voor op de koffietafel, en tot op de dag van vandaag bestaat die traditie nog steeds.
Op zo’n tafel vind je maar liefst 20 verschillende soorten gebak die je in een bepaalde volgorde eet en wat een samenspel is van harde (koekjes en kaakjes) en zachte (cakes en taarten) zoetigheden. In Zuid-Denemarken vind je dan ook vele soorten gebak (ik kan nu al niet wachten) en volgens Gerda moet je zeker ‘brødtort’ eten, wat een gelaagde roggebroodtaart is met geraspt roggebrood, stijfgeklopte eiwitten, suiker, typisch zwarte bessen- of bramenjam en slagroom. Wist je trouwens dat in Denemarken de slagroom zonder suiker wordt gegeten? Een ander typisch Zuid-Deens gebak is ‘kringle’ en die kun je in Zuid-Jutland bij alle bakkers vinden.
Verder vind je in Zuid-Jutland veel gerechten met varkensvlees, bekende vleeswaren zoals bijvoorbeeld ‘sønderjysk spegepølse’: een snijworst die wordt gegeten op roggebrood. Leuk om te weten is dat het roggebrood in Zuid-Jutland fijner van structuur is dan in de rest van Denemarken. Gedroogde en gerookte worsten zijn ook een specialiteit van deze regio en de ‘ringriderpølser’ worstjes, gemaakt van varkensvlees met specerijen en mosterd en daarna gegrild, mag je echt niet overslaan. Zoals wij de knakworst hebben, heeft Zuid-Jutland de ‘ringriderpølser’ worstjes!
Wat ik heel interessant vond, is de bereiding van het Deense ‘zonne-ei’, wat eigenlijk een foute vertaling is van het woord ‘Solæg’ volgens Gerda. De eieren worden hiervoor 10 minuten hardgekookt en daarna ingemaakt met azijn, schillen van ui en zout. De eierschalen worden daarvoor eerst een beetje beurs gemaakt zodat alle smaken intrekken. Daarna eet je het met mosterd, tabasco, zout en peper. Een traditioneel gerecht wat vaak in een café werd gegeten bij een biertje. Dat ga ik zeker proeven als ik daar ben!
Door naar het Noorden voor meer vis en vernieuwing door jonge chefs
Het leuke is dat je niet eens zo ver naar het Noorden hoeft door te rijden om al kennis te maken met de vernieuwende tak van de Deense keuken. Want in Ribe, waar wij naartoe gaan en wat gelegen is in Zuid-West Jutland, kom je al nieuwe invloeden tegen. Zo vind je daar veel garnalen, oesters en mosselen en vis. Ja, je kunt er volledig aan je trekken komen met traditionele gerechten, maar je vindt er op bepaalde plekken ook ineens kleine restaurants die koken volgens de New Nordic Cuisine. Een mooie mix van oud en nieuw! Ga je echt naar het uiterste Noorden van Denemarken (zoals de noordelijkste stad Skagen) dan draait het daar bijna alleen nog maar om vis. Wil je een traditioneel Deens visgerecht bestellen, kijk dan of je ‘stjerneskud’ kunt vinden. Dit is een stuk brood met daarop gekookte scholfilet, gerookte zalm, en lekkerbekje, garnalen, saus en witte asperges (inmiddels heb ik er ook zelf een recept voor, dat vind je hier). Denemarken barst trouwens van de asperges, ook groen en paars.
Je ziet dus eigenlijk vanuit het ‘traditionele’ Zuiden steeds meer een verschuiving van (varkens)vleesgerechten naar steeds meer visgerechten in het Noorden. Maar overal langs de kust wordt eigenlijk standaard vis gegeten. Wist je trouwens dat de ‘Nederlandse’ nieuwe haring uit Denemarken komt?
Interessant feitje is nog dat de Denen van oorsprong veel vlees en vis en minder groente aten (dan wij bijvoorbeeld in Nederland deden), omdat groente ‘vroeger’ minder goed verkrijgbaar was en vlees en vis in overvloed. Vraag je aan een Deen wat ze die dag gaan eten, dan zullen ze daarom eerst het vlees- of visgerecht noemen en dan pas de groente- of zetmeelcomponent van het gerecht. Maar ook dat is al flink aan het veranderen. De Deense keuken is steeds meer een mix van meer eenvoudige, traditionele gerechten en gerechten met een moderne twist. Groenten en salades worden steeds belangrijker, ook uit biologisch/duurzaam oogpunt, en er wordt steeds meer rekening gehouden met gezondheid en natuur. De Denen leven over het algemeen ook dicht bij de natuur en gebruiken meer en meer streek- en seizoensproducten. Dat vind je ook terug in de restaurants.
Wat je culinair verder echt niet mag missen tijdens je vakantie
-
- Ontbijt net als de Denen met vers brood van de bakker. De bakkers gaan meestal al om 7 uur ‘s ochtends open en tijdens je vakantie is dit een mooi eerste uitje van de dag. Haal dan bijvoorbeeld verse ‘rundstykker’, ‘rugbrød’ of ‘Fransk brød’. Dit zijn de traditionele broden bij de Deense bakkers, de ryndstykker en fransk brød zijn er in ‘plain’ en maanzaadvariant en tegenwoordig ook in volkoren, haver, zaden en notenvarianten. Je vindt bij de bakkers ook veel zoet lekkers. En alhoewel de koffietafel alleen in het uiterste Zuiden te vinden is, zijn er bij de bakkers meer naar het Noorden ook typische Deense zoetigheden verkrijgbaar. Zoals ‘kanelstang’, ‘spandauer’ en ‘kanelsnegle’ bijvoorbeeld. Nog een tip voor het ontbijt: besmeer een wit rundstykker broodje met een flinke laag koude ‘Lurpack’ (met zout!) en aardbeienjam van ‘Den Gamle Fabrik’.
- Neem als het kan uitgebreid de tijd om te lunchen, net als de Denen. Die lunch bestaat tegenwoordig vaak uit een salade met streek- en seizoensgroenten. Soms aangevuld met kleine warme gerechten, bijvoorbeeld frikadeller of fiskfrikadeller (visfrikadeller) met remoulade. Maar traditioneel bestaat een lunch uit ‘smørrebrød’: roggebrood dat belegd is met meerdere producten en altijd in een bepaalde volgorde én combinatie. Vaak vlees of vis met groente (zoals rode bieten en komkommer uit het zuur), gebakken uitjes of rode uien en soms een klein beetje remoulade. Hartige taartjes als het ware, op deze site vind je tal van voorbeelden om alvast in de stemming te komen!
- Geniet van een ijsje, want de Denen zijn gek op ijs! De Deense softijsjes zijn GROOT (tip: bestel altijd klein of medium) en ze zijn anders van smaak dan hoe wij het gewend zijn. Daarnaast eten de Denen graag ‘gammeldags isvaffler’ wat een wafel is met 3 bolletjes roomijs, ‘flødeskum’ (of ‘gøf’, een soort kleverige en mierzoete slagroom), een toefje aardbeienjam én vaak een chocozoen (‘fløddebøller’, roombollen). Je weet vooraf dat je dan de rest van de dag wel vol zit, maar lekker dat het is!
Ik heb in ieder geval genoeg tips gekregen en wij gaan in de meivakantie eens flink proeven! Uiteraard ga ik jullie daar meer over vertellen in een nieuwe blog die daarna verschijnt, inclusief restauranttips voor de regio van Ribe☺
Recept: Deense frikadeller
Frikadeller is een typisch Deens gerecht, dit zijn ovaalvormige, platte gehaktballetjes. In het Noorden maken ze ze met bloem. In het Zuiden gebruiken ze paneermeel (die wat grover is dan in Nederland). Typisch gebruik je ongekruid gehakt met half kalfs- en half varkensvlees. Vervolgens breng je het op smaak met zout, peper, paneermeel, water en ui. Daarna alleen nog even bakken en dan serveren met gebakken aardappel en een bijgerecht van bijvoorbeeld kool. Ik ging met deze basis aan de slag en maakte mijn eigen versie van de frikadeller, die echt waanzinnig lekker werden. Mijn kinderen waren er dol op!
Wat je nodig hebt voor 4 personen:
-
- 40 gr boter
- 700 gr vastkokende aardappels, geschild en in grove stukken (of opbak aardappels uit het koelschap)
- zout
- 400 gr gehakt (half-om-half)
- zwarte peper
- 40 gr bloem
- 40 gr havermout
- 120 ml melk
- 1 ei
- 1 ui, fijngemalen
- handje platte peterselie, fijngehakt
- zonnebloem- of arachideolie
- serveer erbij: geroosterde rode bietjes of in mijn geval een salade met plakjes geroosterde biet en augurk
Wat je gaat doen:
Bereiding: 45 minuten
-
- Verwarm de oven voor op 210 graden en bekleed een bakblik met bakpapier.
- Heb je verse aardappels, kook deze dan 5 minuten voor en laat afkoelen. Bij opbakaardappels uit het koelschap hoeft dit niet. Smelt 20 gram boter in een steelpan, maar laat niet bruin worden.
- Verdeel de aardappels over het bakpapier, schenk de boter erover en bestrooi met een snuf zout. Meng dit door de aardappels en zet de bakplaat in de oven voor 35 – 45 minuten. Schep een paar keer om en haal uit de oven als de aardappels knapperig en goudbruin zijn.
- Meng het gehakt met 1,5 tl zout, flinke snuf peper, bloem, havermout, melk, ei, ui en de peterselie in een kom. Meng goed door elkaar met je handen, ik heb een paar minuten gekneed.
- Zet een koekenpan met antiaanbaklaag op het vuur, op niet te hoog vuur. Smelt de resterende boter erin en schenk op het laatst een scheut olie erbij.
- Plaats de kom naast je pan en maak met 2 lepels ovaaltjes van het gehakt (totaal maak je ongeveer 16 frikadeller), laat deze een voor een in het vet glijden. Bak de frikadeller om en om in het vet, ongeveer 5 minuten per kant tot ze gaar zijn. Bak het in delen, dus 8 frikadeller per keer en houd ze warm onder aluminiumfolie na het bakken. Houd het vuur tijdens het bakken laag, anders bakken ze snel aan.
- Serveer de frikadeller met de gebakken aardappels en je bijgerecht.
Variatietips: Je kunt ook groente frikadeller maken met bijvoorbeeld fijngehakte broccoli, bleekselderij of sliertjes wortel. Je kunt ook meer gehakt maken en van de andere helft kleine gehaktballetjes maken die je kookt. Daarmee maak je ‘boller i karry’, wat gehaktballetjes zijn in kerriesaus en die serveer je met rijst.
Nou, ik had jullie al beloofd dat het een flink artikel zou worden…en zo geschiedde! Echt iets voor mij, want als ik een land of keuken nog niet goed ken (of eigenlijk helemaal niet) dan ga ik gelijk op onderzoek uit. Mijn voorpret is daardoor alleen maar groter geworden en ik heb nu al enorm veel zin in onze meivakantie naar Zuid-Denemarken! Hopelijk heb ik jullie ook kunnen enthousiasmeren en wie weet zie ik je daar ☺
Bewaar de reistips op Pinterest!
Wil je deze reistips opslaan zodat je ze later makkelijk terug kunt vinden? Bewaar deze foto dan op een van je Pinterest borden.
Dit is een samenwerking met Dansk.nl. Lees hier mijn disclaimer.
Recept + foto’s frikadeller: Francesca, foto meisje met schepnet: Niclas Jessen, overige foto’s: VisitDenmark
